Όταν ξεκίνησα το ταξίδι μου για την Καστοριά (στα πλαίσια του ρεπορτάζ μου για την εκπομπή "Μένουμε Ελλάδα" της ΝΕΤ), δεν το κρύβω πως είχα μια μικρή αμφιβολία. Μια αμφιβολία όχι τόσο πρωτόγνωρη βέβαια, γιατί το κάθε ταξίδι σε έναν τόπο, είτε γίνεται πρώτη φορά είτε πολλοστή, είναι από μόνο του μια πρόκληση. Και στην καθεμία πρόκληση φωλιάζει η αμφιλεγόμενη γνωριμία με το άγνωστο.
Είναι αλήθεια πως είχα ακούσει πολλά από φίλους και γνωστούς για την πόλη αυτή κι είχα διαβάσει ακόμη περισσότερα. Έμενε μόνο η επαφή μου μαζί της. Τότε ήταν που γεννήθηκε ένας κεραυνοβόλος έρωτας, μια αγάπη που ξεκίνησε από την πρώτη κιόλας ματιά. Ας ξεκινήσουμε όμως το ταξίδι μας, στην πόλη αυτή των διεγερμένων αισθήσεων, από την αρχή.
Η Καστοριά είναι χτισμένη γύρω από τη λίμνη της, τη λίμνη Ορεστιάδα, στα νερά της οποίας καθρεφτίζεται η αίγλη του παρελθόντος, η εξέλιξη του παρόντος και η ελπίδα του μέλλοντος της πόλης αυτής. Η ζωή της Ορεστιάδας μετράει ήδη 10.000.000 χρόνια, από τη νεολιθική δηλαδή εποχή και σήμερα η έκταση της είναι 28 τετραγωνικά χιλιόμετρα και με μέγιστο βάθος λιγότερο από 15 μέτρα. Ο «καθρέφτης» αυτός είναι η μεγαλύτερη και πιο ανεκτίμητη περιουσία της Καστοριάς και ευτυχώς οι κάτοικοί της έχουν συνειδητοποιήσει τον θησαυρό που απλόχερα τους έχει δοθεί και σθεναρά τον προστατεύουν από τις ακούσιες και εκούσιες «επιδρομές».
Γύρω από την Ορεστιάδα λοιπόν, η «κυρά της λίμνης» χωρίζεται σε 3 συνοικίες: το κέντρο της, το Ντολτσό και το Απόζαρι. Η γνωριμία μου μαζί τους έγινε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο... Με μικρές δόσεις περπατήματος, χαλαρού τρεξίματος κι άλλοτε κάνοντας ποδήλατο. Ακολούθησα δηλαδή, με άλλα λόγια, τους αναζωογονητικούς ρυθμούς και τις καθημερινές συνήθειες των Καστοριανών. Αυτός ο παραλίμνιος δρόμος μου θύμισε πίνακα ζωγραφικής, με τα πλατάνια και τις ιτιές, τους κύκνους και τις χήνες, τις λιβελούλες και τους ερωδιούς, τη γαλήνη και την ομορφιά.
Ξεκίνησα από το κέντρο της Καστοριάς και περιπλανήθηκα στους 80 περίπου ναούς που χρονολογούνται από τον 9ο μέχρι και τον 14ο αιώνα μ.Χ. και αποτελούν αριστουργήματα της βυζαντινής και μεταβυζαντινής τέχνης. Ο πιο γνωστός από τους καστοριανούς ναούς είναι η Παναγία η Κουμπελίδικη του 11ου αιώνος. Και κατηφόρισα για το Ντολτσό (νότια παραλία), με τα πλακόστρωτα καλντερίμια του και τα αρχοντικά του 18ου αιώνα. Μυρωδιά λαμπρού παρελθόντος που έζησε η Καστοριά, λόγω της οικονομικής άνθησης που γνώρισε κυρίως από το εμπόριο της ξακουστής γούνας της, έξω από τα σύνορα της χώρας. Ο παραλίμνιος δρόμος με οδήγησε στο Απόζαρι (βόρεια παραλία), με τα επιβλητικά νεοκλασικά του κτίρια των αρχών του 20ου αιώνα.Η εξερεύνηση μου όμως δεν σταμάτησε εδώ. Μόλις 7χλμ. από την Καστοριά, ανακαλύφθηκε, το 1930, ένας από τους πιο παλιούς λιμναίους οικισμούς της Ευρώπης (6η χιλιετία π.Χ.). Το όνομα του είναι Δισπηλιό και καθημερινά γίνεται αναπαράσταση του νεολιθικού οικισμού, με 5 επισκέψιμες καλύβες. Μην το χάσετε!
Για τους λάτρεις τώρα του πολιτισμού μας και των μουσείων κατ’ επέκταση, μέσα στην πόλη, περιηγηθείτε στο Λαογραφικό που στεγάζεται στο αρχοντικό του Νεράντζη Αιβάζη, στο Βυζαντινό (περιοχή Ξενία), στο Δεληνάνειο Λαογραφικό, αλλά και στο Ενδυματολογικό Εμμανουήλ.
Ο χρόνος παραμονής μου όμως στην πόλη άρχισε επικίνδυνα να συρρικνώνεται. Έπρεπε να αποφασίσω που θα αφιερώσω τη μια μέρα που μου απέμενε. Διάβασα, ρώτησα τους κατοίκους και έψαξα μέσα μου τι ήταν αυτό που είχα πιο μεγάλη ανάγκη να δω... Και η επιθυμία μου πήρε μορφή: Κορέστεια. Επτά πλινθόκτιστα χωριά, δίπλα στα σύνορα με την Αλβανία, τα οποία εγκατέλειψαν οι κάτοικοί τους με τον Εμφύλιο Πόλεμο. Επισκέφθηκα τον Κρανιώνα, ένα πραγματικά πανέμορφο ερειπωμένο σήμερα χωριό κι εκεί πάνω στον Άνω Κρανιώνα συνάντησα τον κύριο Σαράντη. Συγκινήθηκε όταν αναφέρθηκε στα χρόνια εκείνα που μικρός ακόμη έπαιζε στις γειτονιές του χωριού με τα υπόλοιπα παιδιά. Παράλληλα δούλευε, γιατί οι εποχές ήταν πολύ δύσκολες. Έζησε τον πόλεμο και την πείνα, τον φόβο και τους διωγμούς. Κι όμως, ο τόνος της φωνής του ήταν αισιόδοξος, αναπολούσε μάλιστα τα χρόνια εκείνα. «Τι κι αν ήταν δύσκολα; Τότε όλα ήταν πιο ανθρώπινα», μου λέει. Και συνεχίζει: «Όσο για τα σημερινά δεδομένα; Δόξα τω Θεώ, έχουμε την υγεία μας! Αυτό είναι το παν και το βαρύ μας όπλο στον ξέφρενο αγώνα με τον εαυτό μας και με την επιβίωση μας». Λόγια αυθεντικών ανθρώπων που σου «ανοίγουν» την ψυχή.Τελευταίος σταθμός μου, ο Νέος Οικισμός. Το χωριό δηλαδή που βρήκαν καταφύγιο όλοι αυτοί οι περήφανοι και πολύ βασανισμένοι άνθρωποι των εγκαταλελειμμένων πλινθόκτιστων χωριών. Ο κύριος Χρηστίδης, δάσκαλος του σχολείου σήμερα με τα λιγοστά παιδιά, βούρκωσε όταν μου εξέφρασε την αγάπη για τον τόπο του. Δεν τον έχει αποχωριστεί ποτέ και καταβάλλει καθημερινές προσπάθειες για να ξαναδεί το μέρος αυτό, τον τόπο που πονάει, ζωντανό. Την ώρα του αποχαιρετισμού, συνειδητοποίησα, πως η σιωπή εκφράζει πολλές φορές καλύτερα τα συναισθήματα που έχουν φωλιάσει βαθιά μέσα μας και κραυγάζουν απλώς και μόνο από ένα βλέμμα, από 2 μάτια καθαρά και ειλικρινή.
Ήρθε όμως η ώρα της επιστροφής... Υπάρχουν, ωστόσο, τόσες ακόμη γωνιές στον Νομό Καστοριάς που διψούν για εξερεύνηση. Όπως, το Δισπηλιό (λιμναίος οικισμός της νεολιθικής εποχής), ο ορεινός όγκος του Γράμμου και του Βιτσίου που στέκουν αιώνες τώρα επιβλητικοί, προστατεύοντας την πόλη και τα γύρω χωριά που φωλιάζουν στην αγκαλιά τους, τα Καστανοχώρια, το Νεστόριο με το ετήσιο river party του στον Αλιάκμονα (τελευταίο σαββατοκύριακο του Ιουλίου), το Χιονοδρομικό Κέντρο Βιτσίου για σκι και ζεστή σοκολάτα! Αν πάλι είστε «εραστές» όχι μόνο της φύσης, αλλά και των εναλλακτικών δραστηριοτήτων, τότε βρίσκεστε στην κατάλληλη πόλη. Αναρρίχηση μέσα στην Καστοριά σε κατάλληλα διαμορφωμένους βράχους με θέα τη λίμνη, σκι, κανό, ιστιοπλοΐα, κωπηλασία, βαρκάδα με το πλοίο του δήμου στην Ορεστιάδα.
Λίγο πριν τη χαιρετίσω και την αφήσω, προς το παρόν, πίσω μου, βίωσα ονειροπολώντας ξύπνια την εξής εικόνα: Στεκόμενη στην άκρη της λίμνης, με τα πλατάνια να σκεπάζουν τη σκιά που παίζει στα νερά της η μορφή μου, κλείνω τα μάτια και χάνομαι στις όμορφες στιγμές που μου χαρίζει η απλόχερη και αβίαστη ελευθερία της...
Απόφθεγμα αυτού του ταξιδιού:
Ρώτησαν τον Αριστοτέλη: "Τι είναι ελπίδα;" Κι αυτός απάντησε: "Το όνειρο ενός ξυπνητού ανθρώπου" (Διογένης Λαέρτιος)
Μένουμε... Καστοριά
Ρεπορτάζ: Μαρίνα Τζόκα
Δείτε το σχετικό βίντεο στον σύνδεσμο που ακολουθεί:
- Καστοριά (Δυτική Μακεδονία: 628χλμ. από την Αθήνα – μέσω Κατερίνης από Εγνατία ή 573χλμ. μέσω Σαραντάπορου – Κοζάνης / 195χλμ. από Θεσσαλονίκη – μέσω Εγνατίας)
- Με αεροπλάνο: αεροδρόμιο «Αριστοτέλης» (έξω από το Άργος Ορεστικό)
Λίγο πριν τη χαιρετίσω και την αφήσω, προς το παρόν, πίσω μου, βίωσα ονειροπολώντας ξύπνια την εξής εικόνα: Στεκόμενη στην άκρη της λίμνης, με τα πλατάνια να σκεπάζουν τη σκιά που παίζει στα νερά της η μορφή μου, κλείνω τα μάτια και χάνομαι στις όμορφες στιγμές που μου χαρίζει η απλόχερη και αβίαστη ελευθερία της...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου